Dotyk to jeden z pięciu podstawowych zmysłów człowieka. To za jego pośrednictwem kontaktujemy się ze światem zewnętrznym. To on rozwija się jako pierwszy spośród wszystkich innych zmysłów. Brak dotyku zaburza rozwój emocjonalny i zmienia postrzeganie siebie.
Jak człowiek odbiera dotyk?
W naszym organizmie istnieje szereg receptorów, które umożliwiają nam odbiór różnych bodźców.
Są one wysoce wyspecjalizowane, zatem każdy receptor reaguje na inny bodziec.
- Ciałka Meissnera odbierają dotknięcia i drżenie.
- Ciałka blaszkowate pozwalają nam czuć nacisk i wibracje.
- Ciałka Ruffiniego umożliwiają odczucie ciepła.
- Dzięki ciałkom Krausego czujemy chłód.
- Receptory bólu ostrzegają nas przed zagrożeniem.
To właśnie te receptory sprawiają, że nasza skóra może odbierać niezliczoną ilość wrażeń.
W ten sposób poznajemy otaczający nas świat, uczymy się rozpoznawać niebezpieczeństwo, budujemy naszą emocjonalną równowagę.
Jakie funkcje pełni dotyk?
Ludzki dotyk pełni wiele różnych funkcji, nie tylko w kontekście fizycznym, ale i w społecznym.
- Komunikacja społeczna – dzięki dotykowi możemy wyrażać emocje, okazywać wsparcie, troskę, sympatię. Uścisk dłoni to gest znany na całym świecie, który kojarzymy z szacunkiem, przyjaźnią, a także zawieraniem np. umów biznesowych.
- Rozpoznawanie obiektów – dzięki dotykowi możemy poznawać kształty, faktury czy temperaturę przedmiotów. Dotykiem uczymy się „widzieć” różnice. Zastępuje zmysł wzroku osobom niewidomym.
- Ochrona – dotyk umożliwia nam rozpoznawanie wielu zagrożeń, np. gorące lub ostre przedmioty.
- Rozwój emocjonalny – dotyk odgrywa ogromną rolę w kształtowaniu się emocji już u najmłodszych. Jego brak w okresie niemowlęcym może doprowadzić w przyszłości do poważnych zaburzeń emocjonalnych.
- Źródło przyjemności – dotyk bliskiej osoby czy relaksujący masaż pomagają odprężyć się i zmniejszyć stres.
Jak dotyk wpływa na nasz rozwój?
Wspomnieliśmy już, że dotyk jest niezwykle ważny dla rozwoju emocjonalnego. Warto jednak rozwinąć ten temat. Dotyk odbieramy nie tylko naskórkiem. Istnieje jeszcze dotyk głęboki, odczuwalny przez struktury położone dużo głębiej niż skóra. To czucie własnego ciała, tzw. propriocepcja. Pozwala umiejscowić ciało w przestrzeni, kontrolować ruchy, utrzymywać równowagę. Można zatem powiedzieć, że to rodzaj dotyku, który daje nam świadomość ciała.
Dotyk to pierwszy z naszych zmysłów. Natalie Angier, amerykańska dziennikarka, nazwała go nawet „matką wszystkich zmysłów” uważając, że pozostałe są jedynie jego przedłużeniem. Zmysł dotyku kształtuje się już między piątym a ósmym tygodniem ciąży, czego wyrazem jest choćby charakterystyczne ssanie kciuka przez płód.
Psycholog Virginia Satir pisze, że dla prawidłowego rozwoju dziecko potrzebuje nawet dwunastu przytuleń dziennie, a co najmniej cztery są mu niezbędne do przeżycia. Noworodek poznaje świat dotykiem, jego pozostałe zmysły nie są jeszcze w pełni rozwinięte. Brak dotyku w tym najwcześniejszym okresie życia w skrajnych przypadkach może nawet spowodować śmierć, a bez najmniejszych wątpliwości powoduje zaburzenia przypominające autyzm.
Dotyk ma wpływ nie tylko na emocje, ale też na rozwój intelektualny. To dzięki niemu powstają połączenia między neuronami, a liczba tych połączeń odpowiada za możliwości umysłowe człowieka.
Dotyk a hormony
Kiedy dotykamy drugą osobę w z troską i uważnością, niezależnie od tego, czy istnieje między nami bliska relacja czy np. poddajemy się masażowy, w naszych mózgach uwolnione zostają hormony. Głównym z nich jest oksytocyna, która odpowiada za tworzenie więzi i potrzebę bliskości. Nazywana jest często hormonem miłości. Pozwala na budowanie zaufania i lojalności, zmniejsza społeczny lęk i poprawia samopoczucie w sytuacjach stresowych. Oksytocyna zwiększa również empatię i zrozumienie dla innych ludzi, dzięki niej stajemy się bardziej wrażliwi na ludzkie emocje. Odgrywa również ogromną rolę w zmniejszaniu poczucia lęku i niepokoju.
Czy dotyk może być lekarstwem?
Choć sam w sobie dotyk nie leczy chorób, to jednak wpływa na nasze samopoczucie, a pośrednio również na stan zdrowia. W ramach profesjonalnego masażu dotyk może przynieść ulgę w bólu, złagodzić napięcia, przyspieszyć regenerację tkanek. Istnieje wiele udokumentowanych przypadków, w których regularne masaże umożliwiły chorym powrót do normalnego funkcjonowania lub wyeliminowały konieczność przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego. Ponadto dotyk redukuje stres zmniejszając ryzyko wystąpienia chorób z nim związanych. Jest też wykorzystywany w terapiach psychologicznych, np. terapii poznawczo – behawioralnej, w trakcie której terapeuta stosuje techniki takie, jak przytulanie czy tapping (opukiwanie wybranych punktów akupunkturowych na ciele).
W AYUNA rozumiemy, że dotyk jest niezwykle ważnym elementem ludzkiego życia. Doceniamy jego przywracania dobrostanu i możliwości pielęgnacyjne. Dlatego to właśnie on stał się jednym z filarów Beautifulness – uważnego piękna. Zabiegi wykonywane z uważnością, intencjonalny dotyk w postaci masażu lub automasażu stymulują nasz mózg do wytwarzania hormonów szczęścia. Zachęcamy Cię, by każdego dnia znaleźć chwilę na odrobinę czułości dla samej siebie. Kilka świadomych i uważnych ruchów masażu I LOVE YOU (znajdziesz go tutaj KLIK) w trakcie aplikacji serum lub kremu, pozwoli Ci cieszyć się chwilą, a jednocześnie poprawi przenikanie składników Twoich ulubionych kosmetyków.
LITERATURA
- M. Leszko, Moc dotyku. Charaktery, 17.03. 2021, https://charaktery.eu/artykul/moc-dotyku
- Zmysł dotyku i jego wpływ na funkcjonowanie człowieka, 22.11.2020, https://pedagogika-specjalna.edu.pl/wiadomosci/stymulacja-zmyslu-dotyku/
- L. Eliot, Co tam się dzieje? Jak rozwija się mózg i umysł w pierwszych pięciu latach życia, Media Rodzina, Poznań 2003
- T. Olszak, A. Sowa, Zbawienny wpływ dotyku, Polityka, 6.02.2018, https://www.polityka.pl/jamyoni/1736308,1,zbawienny-wplyw-dotyku.read
