Nasz organizm nieustannie narażony jest na działanie wolnych rodników. Dzieje się tak, ponieważ procesy, w których powstają wolne rodniki są nieodłączną częścią naszego życia. Oksydacyjne procesy metaboliczne zachodzą w komórkach i są związane z produkcją energii, syntezą substancji chemicznych i oczyszczaniem organizmu. Należą do nich m.in. oddychanie komórkowe, detoksykacja, metabolizm leków, fagocytoza czy starzenie się. Każdy organizm ma swój system barier przeciwrodnikowych, które pozwalają mu pozostawać w równowadze. Co się jednak dzieje, kiedy wolnych rodników jest zbyt dużo? I dlaczego potrzebujemy antyoksydantów również w kosmetykach?
Co to są wolne rodniki?
Wolne rodniki to cząsteczki lub atomy zawierające w swojej strukturze nieparzystą liczbę elektronów. Ze względu na taką budowę są niezwykle reaktywne chemicznie. Poszukują innych elektronów, aby zneutralizować swój nieparzysty elektron, co prowadzi do reakcji z innymi cząsteczkami w organizmach żywych.
Najczęściej spotykanymi rodzajami wolnych rodników w organizmach są reaktywne formy tlenu (ROS), takie jak nadtlenek wodoru (H2O2), rodnik hydroksylowy (•OH) i rodnik ponadtlenkowy (•O2-). I to właśnie one powstają w procesach oksydacyjnych w organizmie.
Jak organizm radzi sobie z wolnymi rodnikami?
Bariera oksydacyjna organizmu obejmuje szereg procesów i mechanizmów, które działają w nim na różnych poziomach. Obejmuje ona zarówno mechanizmy enzymatyczne, jak i niskocząsteczkowe antyoksydanty, które współpracują w celu utrzymania równowagi redoks (redukcja – oksydacja) w organizmie. Barierę tworzą m.in.
- Enzymy antyoksydacyjne np. dysmutaza ponadtlenkowa, perokysadaza glutationowa
- Antyoksydanty niskocząsteczkowe – naturalne związki działające przeciwrodnikowo np. glutation, witamina E, witamina C.
- Systemy naprawcze DNA
- System eliminacji toksyn (procesy zachodzące w wątrobie)
- Czynnik transkrypcyjny Nrf2, który pośredniczy w zwiększaniu produkcji enzymów antyoksydacyjnych.
Stres oksydacyjny – co się dzieje, kiedy bariera słabnie?
Kiedy w organizmie dochodzi do zaburzenia równowagi między wolnymi rodnikami a przeciwutleniaczami, mamy do czynienia ze stresem oksydacyjnym. Choć jest on zjawiskiem fizjologicznym i co jakiś czas mamy z nim do czynienia, to jednak długotrwały stres oksydacyjny prowadzi do poważnych skutków dla zdrowia i przyczynia się mocno do przyspieszonego starzenia się organizmu. Uszkadza komórki i tkanki, przyczynia się do rozwoju cukrzycy, nowotworów i chorób serca.
Co sprzyja stresowi oksydacyjnemu?
Nie będzie odkryciem stwierdzenie, że dwa najważniejsze powody to stres i niezdrowy tryb życia. Istnieje też szereg czynników, które zwiększają ryzyko przewlekłego stresu oksydacyjnego. Należą do nich m.in.:
- Niezbilansowana dieta, bogata w produkty wysoko przetworzone, tłuszcze utwardzone i cukier.
- Alkohol
- Otyłość
- Palenie papierosów
- Niektóre leki
- Nadmierna ekspozycja na promienie UV
- Promieniowanie HEV (niebieskie)
- Smog i zanieczyszczenia środowiska
- Narażenie na kontakt z niektórymi substancjami chemicznymi.
Jak stres oksydacyjny wpływa na skórę?
Ponieważ skóra jest organem najbardziej narażonym na kontakt z zanieczyszczeniami środowiskowymi i innymi negatywnymi czynnikami zewnętrznymi, skutki stresu oksydacyjnego dotykają ją w pierwszej kolejności. To jeden z głównych czynników przyspieszających jej starzenie. Wolne rodniki uszkadzają kolagen, elastynę i inne składniki strukturalne skóry. To prowadzi do utraty elastyczności, zmarszczek, utraty jędrności skóry i ogólnego pogorszenia jej kondycji. Narażenie na promieniowanie UV dodatkowo powoduje uszkodzenie DNA komórkowego i pojawianie się plam, a nawet zmian nowotworowych (więcej przeczytasz tutaj). Stres oksydacyjny to również przyczyna stanów zapalnych i uszkodzenia bariery naskórkowej.
Co to są antyoksydanty?
Antyoksydanty to substancje, które pomagają zwalczać procesy oksydacyjne w organizmach żywych. Działają na kilka sposobów. Przede wszystkim neutralizują wolne rodniki, zapobiegając w ten sposób ich szkodliwemu działaniu. Dodatkowo, niektóre przeciwutleniacze wspomagają regenerację innych antyoksydantów, takich jak witamina C czy witamina E. Najczęściej są to substancje roślinne, wspierające mechanizmy obronne ludzkich komórek. Możemy dostarczyć je do organizmu razem z dietą lub suplementując. Są również wykorzystywane w kosmetyce jako składniki chroniące skórę przed działaniem czynników zewnętrznych i przyspieszonym starzeniem.
Które antyoksydanty są najsilniejsze?
Antyoksydanty znajdują się w warzywach i owocach. Są to różne związki, takie jak polifenole, flawonoidy, karotenoidy, witaminy i składniki mineralne. Na skali ORAC, która określa siłę antyoksydantów znalazły się też zioła i przyprawy, np. kurkuma, bazylia, oregano czy majeranek. Warto zapoznać się z nią i wprowadzać wymienione produkty do swojej diety, by składników bogatych w antyoksydanty nie zabrakło w naszym żywieniu. Do produktów najbogatszych w przeciwutleniacze należą goździki, oregano, tymianek, kurkuma, rozmaryn, cynamon, tymianek, bazylia czy kakao.
Jakie antyoksydanty w kosmetykach?
Jak już wspomnieliśmy w kosmetyce antyoksydanty zajmują bardzo ważne miejsce. Nie tylko chronią skórę przed stresem oksydacyjnym, ale wzmacniają jej system odpornościowy, zapobiegają stanom zapalnym i przedwczesnemu starzeniu. W produktach AYUNA wiele składników obok innej roli pielęgnacyjnej pełni również rolę przeciwutleniaczy. Najsilniejszym z nich jest astaksantyna, którą znajdziesz w NECTAR . Należy do karotenoidów i do celów kosmetycznych pozyskiwana jest z alg. Ten sam barwnik nadaje różowawy kolor morskim stworzeniom. Astaksantyna chroni skórę przed stanem zapalnym i łagodzi już istniejący. Poprawia nawilżenie, niweluje drobne zmarszczki, wzmacnia elastyczność i jędrność skóry. Wygładza i zapobiega obrzękom.
W naszych kremach znajdziesz również ekstrakt z korzenia kurkumy o niezwykle silnych właściwościach przeciwzapalnych. Kurkuma redukuje zaczerwienienia i podrażnienia, łagodzi objawy niektórych dermatoz (np. trądziku), wyrównuje koloryt skóry, rozjaśnia przebarwienia i normalizuje wydzielanie sebum.
Produktami bardzo bogatymi w substancje przeciwutleniające, które dodatkowo będą wspierały Twój mikrobiom są lotiony THE FACIAL. Zawierają one kwas bursztynowy, który jest bardzo dobrze tolerowany przez skórę, przede wszystkim dlatego, że nasz organizm również go produkuje. Kwas bursztynowy działa przeciwutleniająco, ale ma też silne właściwości antybakteryjne, dlatego THE FACIAL doskonale sprawdza się w pielęgnacji skóry skłonnej do wyprysków. Oprócz tego stymuluje syntezę kolagenu i elastyny, poprawia elastyczność i spłyca zmarszczki mimiczne. To produkt „must have” jeśli chcesz wzmocnić działanie pielęgnacyjne innych kosmetyków i zadbać o skórę bez agresywnej ingerencji.
Pamiętaj, że antyoksydanty to obok filtrów UV podstawowa ochrona Twojej cery przed szkodliwym wpływem czynników zewnętrznych i przyspieszonym starzeniem skóry.
Literatura:
1. Isokauppila T., Broida D.R. Uzdrawiająca moc adaptogenów. VITAL 2023.
2. Jambor J., Sznitkowska M. Technologia produktów roślinnych. Leki, suplementy diety i kosmetyki. MedPharm 2022.
3. Balch J.F. Super antyoksydanty. AMBER 1999.
4. Le Cren F. Przeciwutleniacze. Rewolucja w medycynie XXI wieku. Bauer-Weltbild Media 2006.
